Polska prapremiera opery „Aspern” Salvatore Sciarrino – jednego z najwybitniejszych współczesnych kompozytorów – odbędzie się 16 września na scenie STUDIO teatrgalerii. Utwór analizuje skomplikowane ludzkie relacje i ich późniejsze konsekwencje. Operę w wykonaniu muzyków Hashtag Ensemble i zaproszonych gości reżyseruje Pia Partum. W rolach głównych wystąpią Monika Niemczyk, Tomasz Nosinskii Halina Rasiakówna. Wydarzenie jest częścią programu towarzyszącego 66. Międzynarodowemu Festiwalowi Muzyki Współczesnej „Warszawska Jesień”.
Inspiracją libretta stało się opowiadanie „Papiery Jeffrey’a Asperna” Henry’ego Jamesa. “Aspern” to sztuka o manipulacji, bezwzględności w podążaniu za upragnionym celem i poszukiwaniu miłości i bezbronności. Sciarrino opowiada w niej o okrutnej grze między ludźmi i o gorzkiej cenie, którą są gotowi zapłacić za swoje marzenia.
Salvatore Sciarrino to jeden z moich ulubionych kompozytorów. Sięgam po jego operę już po raz kolejny. Wystawiliśmy już w Polsce “Luci mie traditrici” i “Superfluminę”. “Aspern” to kolejny utwór. Wyjątkowy. Obok śpiewaczki, występuje w nim także trójka aktorów. W jednym dziele połączony jest teatr i opera. Dla mnie jako reżysera jest to fascynujące wyzwanie. Muzyka, pełna ciszy, niesłyszalnych niemal szumów (tak typowych dla Sciarrino) nakłada się na teksty mówione symultanicznie i jednocześnie śpiewane – mówi Pia Partum, reżyserka.
Libretto jest niezwykle poetyckie. To swobodna impresja, której jedynie odległą bazą jest opowiadanie Henry’ego Jamesa. Teksty są rwane, fabuła podobnie, głos śpiewaczki przeplata się z tekstem mówionym – często celowo zagłuszanym przez orkiestrę. Myślę, że celem Sciarrino było oddanie atmosfery opowiadania jego muzyczną i mówioną formą. “Aspern” to rodzaj zbioru poszarpanych fleszy, które – to tu, to tam – rozjaśniają fragmenty tajemniczej historii. To, jak pisze sam kompozytor, “jedynie echa ech” – szereg luster, w których odbija się odległe w czasie wspomnienie. Staram się oddać to w mojej pracy – dodaje reżyserka.
Singspiel rozpisany na sopran, 6-osobowy zespół instrumentalny i 3 aktorów dramatycznych jest oryginalnym połączeniem opery i teatru dramatycznego, śpiewu i mowy. Wyrafinowane partie instrumentalne, tworzą muzyczną tkankę, w której cisza, szmery, szepty i eteryczne oddechy przeplatają się z tradycyjnymi pieśniami weneckich gondolierów.
Obok muzyków warszawskiej kooperatywy Hashtag Ensemble: Ani Karpowicz, Dominika Płocińskiego i Aleksandry Demowskiej-Madejskiej, polską premierę utworu wykonają: Joanna Freszel, Gośka Ipshoring, Hubert Zemler i Małgorzata Hlawsa. Za muzyczną stronę przedsięwzięcia odpowiada dyrygentka Lilianna Krych, członkini Zarządu WTS.
“Aspern to jedna z pierwszych oper Sciarrino. Widać jak kształtuje się w niej język zapisu brzmień, którymi kompozytor operuje w całej swojej twórczości. Jednak typowe dla niego elementy, takie jak łączenie awangardowych technik instrumentalnych i wokalnych z inspiracją wielką literaturą i muzyką dawną czy ogromna rola ciszy są tu już wyraźnie obecne. Oprócz ukochanych przez Sciarrino fletów we wszystkich odmianach ważną rolę odgrywa altówka oraz współcześnie potraktowany klawesyn. Sciarrino jest jednym z niewielu kompozytorów XX wieku, którego muzyki nie sposób pomylić z żadną inną i która każe nam wstrzymać oddech i słuchać uważnie – opowiada Lilianna Krych, dyrygentka.
Organizatorem wydarzenia jest Warszawskie Towarzystwo Sceniczne. Sponsorem wydarzenia jest ORLEN. Partnerami wydarzenia są: Teatr Studio im. S.I. Witkiewicza, 66. Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej “Warszawska Jesień”, Dwójka – Program Drugi Polskiego Radia, Przestrzeń Muzyki Współczesnej Hashtag Lab, Modern Opera Society i STOART.
Polską premierę “Aspern” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego, w ramach programu „Muzyka”, realizowanego przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca.
“Aspern”
premiera: 16 września 2023, g. 22:00, STUDIO teatrgaleria / scena MALARNIA
powtórzenie: 19 września 2023, g. 21:00, STUDIO teatrgaleria / scena MALARNIA
muzyka Salvatore Sciarrino
libretto Salvatore Sciarrino i Giorgio Marini – na podstawie „Aspern Papers” Henry’ego Jamesa
tłumaczenie Natalia Krasicka
kierownictwo muzyczne Lilianna Krych
reżyseria Pia Partum
scenografia Magdalena Maciejewska
kostiumy Magdalena Maciejewska / Pia Partum
video Aleksandra Ołdak
ruch sceniczny Agnieszka Dmochowska-Sławiec
asystentka dyrygentki Julia Kurzydlak
OBSADA
Titta – Halina Rasiakówna
Giuliana – Monika Niemczyk
Pisarz – Tomasz Nosiński
Śpiewaczka – Joanna Freszel
Hashtag Ensemble w składzie:
Aleksandra Demowska-Madejska – altówka
Dominik Płociński – wiolonczela
Ania Karpowicz – flety
Małgorzata Hlawsa – flety (gościnnie)
Gośka Isphording – klawesyn (gościnnie)
Hubert Zemler – perkusja (gościnnie)
